Chăm Sóc Giảm Nhẹ Là Gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chăm sóc giảm nhẹ nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh và gia đình thông qua việc dự phòng, giảm thiểu đau đớn và các vấn đề khác về thể chất, tâm lý, xã hội, tinh thần. Bộ Y tế Việt Nam cũng định nghĩa CSGN là sự phối hợp các biện pháp hỗ trợ về y tế và tâm lý nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân mắc bệnh nan y hoặc AIDS.
Cả hai định nghĩa đều nhấn mạnh:

• Đáp ứng và làm giảm đau khổ ở mọi khía cạnh.
• Tăng cường chất lượng cuộc sống.
• Hỗ trợ không chỉ bệnh nhân mà cả gia đình họ.

Tại Sao Chăm Sóc Giảm Nhẹ Cần Thiết?

Y học hiện đại tập trung vào chữa trị bệnh nhưng đôi khi chưa chú trọng đến sự đau khổ của con người và những mất mát tâm lý mà bệnh tật gây ra. CSGN ra đời như một cách để bù đắp, mang lại sự nhẹ nhõm cho bệnh nhân và gia đình họ.
Theo nghị quyết của Đại hội Y tế Thế giới năm 2014:
“CSGN là nhiệm vụ đạo đức của hệ thống y tế, giúp làm dịu đau đớn và sự chịu đựng, dù bệnh lý có thể chữa khỏi hay không.”

Những Nguyên Tắc Cơ Bản Trong Chăm Sóc Giảm Nhẹ

1. Đối tượng cần chăm sóc giảm nhẹ:

• Bệnh nhân ung thư, AIDS, hoặc mắc các bệnh mạn tính đe dọa tính mạng.
• Người bị đau mãn tính hoặc chịu đau khổ về tâm lý - xã hội.

2. Thời điểm cung cấp CSGN:

• Ngay từ khi phát hiện bệnh và xuyên suốt quá trình điều trị.
• Khi liệu pháp điều trị đặc hiệu không còn hiệu quả.
• Sau khi bệnh nhân qua đời, hỗ trợ gia quyến.

3. Nội dung chăm sóc giảm nhẹ:

• Giảm đau và các triệu chứng gây khó chịu.
• Hỗ trợ tâm lý, xã hội và tinh thần cho bệnh nhân và gia đình.
• Tránh các can thiệp y tế không phù hợp.

Vai Trò Của Điều Dưỡng Trong CSGN

Điều dưỡng viên đóng vai trò trung tâm trong CSGN:

• Xây dựng kế hoạch chăm sóc hiệu quả, đồng hành cùng bác sĩ và gia đình bệnh nhân.
• Giao tiếp tốt, giải thích rõ ràng về tình trạng bệnh, hỗ trợ tinh thần bệnh nhân.
• Đảm bảo môi trường chăm sóc thân thiện, sạch sẽ, và tôn trọng các giá trị cá nhân của người bệnh.

Chăm Sóc Người Bệnh Giai Đoạn Cuối

1. Diễn biến tâm lý của bệnh nhân:

• Từ chối: Bệnh nhân không chấp nhận thực tế.
• Tức giận: Họ biểu lộ sự giận dữ với nhân viên y tế hoặc người thân.
• Mặc cả: Hy vọng có phép màu từ các phương pháp ngoài y học.
• Buồn rầu: Bắt đầu chia sẻ cảm xúc sâu kín.
• Chấp nhận: Hòa giải với thực tế, thường im lặng hoặc đưa ra những lời trăng trối.

2. Biện pháp chăm sóc:

• Sắp xếp không gian riêng tư, yên tĩnh.
• Duy trì vệ sinh cá nhân, cung cấp dinh dưỡng phù hợp.
• Lắng nghe, an ủi và hỗ trợ tinh thần.
• Đảm bảo sử dụng thuốc giảm đau đúng cách và giảm thiểu can thiệp không cần thiết.

3. Chăm sóc khi bệnh nhân tử vong:

• Tôn trọng tôn giáo và nguyện vọng của gia đình.
• Thực hiện các bước chăm sóc cơ thể sau tử vong theo đúng quy trình.
• Ghi chép hồ sơ, hỗ trợ thân nhân trong việc xử lý các vấn đề hậu sự.

Dấu Hiệu Nhận Biết Bệnh Nhân Sắp Tử Vong

Các dấu hiệu nhận biết bao gồm:

• Giảm lưu thông máu, cơ thể lạnh.
• Thở khó khăn, có thể xuất hiện tiếng nấc hấp hối.
• Trương lực cơ giảm, mắt đờ dại, mất phản xạ.
• Mạch yếu, rối loạn và dần không bắt được.

LỜI KẾT
Chăm sóc giảm nhẹ là một phần không thể thiếu trong y học hiện đại, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Việc thực hiện đúng nguyên tắc CSGN không chỉ giúp giảm đau đớn cho bệnh nhân mà còn là cách để gia đình họ đối mặt với mất mát một cách nhẹ nhàng hơn. Điều dưỡng viên, với vai trò quan trọng, chính là cầu nối giữa bệnh nhân, gia đình và các biện pháp hỗ trợ y tế hiệu quả.
-Bs Vũ Thành Nam-